Będąc na etapie wybierania płytek do naszego domu, warto dowiedzieć się wcześniej, za co odpowiedzialne są poszczególne oznaczenia płytek na opakowaniu.
Obecna oferta dostępna w salonach jest bardzo szeroka. Produkowane płytki różnią się między sobą nie tylko wielkością i wyglądem, ale także właściwościami i odpornością na czynniki zewnętrzne. Wynika to z faktu, że warunki w jakich są użytkowane płytki mogą być bardzo różnorodne.
Wymagania jakie będziemy stawiać płytkom przyklejonym na podłodze w łazience, będą inne od tych zastosowanych np. w hotelowym wejściu. Dlatego też, wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniu klientów, producenci mają w swojej ofercie tak szeroki wybór produktów, który może przyprawić niejednego z nas o ból głowy.
W tym wpisie postaram się przybliżyć podstawowe oznaczenia płytek ceramicznych i gresu. Oprócz tradycyjnego zapisu w postaci liter i cyfr, oznaczenia przedstawiane są często także w formie graficznej.
Klasa ścieralności płytek
Jednym z najważniejszych parametrów jaki powinniśmy brać pod uwagę przy zakupie płytek, jest ich odpowiednia klasa ścieralności. Wiadomo, że najczęściej zwracamy uwagę na to, jak płytki się prezentują lub jaki mają format. W pogoni za modą, która przecież szybko się zmienia zapominamy często, że mają nam one służyć przez lata. Aby tak było, płytki powinny charakteryzować się odpowiednią klasą ścieralności.
Oznaczenie klasy ścieralności płytek związane jest z wykonaniem pewnych badań, które pozwalają stwierdzić na ile dana płytka jest odporna na uszkodzenia mechaniczne. Uszkodzenia te powstają na wskutek działania czynnika ścierającego.
Odporność ta jest określona wg normy PN-EN ISO 10545-7: “Płytki i płyty ceramiczne – Oznaczanie odporności na ścieranie powierzchni płytek szkliwionych”. Im więcej obrotów urządzenia ścierającego wytrzymuje szkliwiona powierzchnia płytki, tym ma wyższą klasę ścieralności oznaczaną skrótem PEI.
Zgodnie z normą wyróżniamy 5 klas ścieralności płytek:
- Klasa I – płytka ulega zniszczeniu już przy 150 obrotach. Wybierając płytki tej klasy pamiętajmy, żeby w pomieszczeniu chodzić boso lub w miękkim obuwiu. Tego typu płytki raczej nie nadają się np. na hol, gdzie mogą być narażone na działanie piasku wnoszonego z zewnątrz.
- Klasa II – płytki tej klasy wytrzymują 600 obrotów. Znajdą zastosowanie w pokojach, sypialniach i łazienkach. Podobnie jak płytki klasy I, nie zaleca się układania ich w pomieszczeniach, gdzie istnieje ryzyko wnoszenia materiału ściernego z zewnątrz. Tak więc odpadają przedpokoje i wiatrołapy.
- Klasa III – te płytki można już stosować w pomieszczeniach o małym i średnim natężeniu ruchu, w tym w pokojach dziennych, kuchniach i korytarzach. Przy badaniu ścieralności, wytrzymują od 750 – do 1500 obrotów. Dalej jednak nie zaleca się układania ich w miejscach bezpośredniego wejścia z zewnątrz.
- Klasa IV – to już wytrzymałe płytki, które można stosować we wszystkich pomieszczeniach w domu, czy mieszkaniu. Nie nadają się jedynie do miejsc o dużym lub bardzo dużym natężeniu ruchu. Liczba obrotów którą wytrzymują mieści się w granicach od 2100 do 12 000.
- Klasa V – płytki które zniosą praktycznie każdy rodzaj natężenia ruchu. Sprawdzą się więc na dworcach, w sklepach, czy w galeriach handlowych. Mogą mieć kontakt z wnoszonym piaskiem lub innym materiałem ściernym. Podczas prób w laboratorium wytrzymują nawet 12 000 obrotów.
Istnieje jednak pewna grupa materiałów, które nie zmieniają swojego wyglądu, nawet po długim czasie intensywnego użytkowania. Są to gresy barwione w masie oraz klinkiery. Dla tych płytek nie stosuje się oznaczenia klas ścieralności. Możemy przyjąć, że ich odporność odpowiada 5 klasie. Przykładem takiej płytki jest gres Tubądzin z serii Monolith Industrio.
Odporność płytek na plamienie
Oznaczenia płytek to nie tylko ścieralność. Kolejną bardzo ważną cechą płytek jest ich odporność na plamienie. Aby odpowiednio określić odporność danej płytki, należy wykonać testy zgodne z normą PN-EN ISO 10545-14: “Płytki i płyty ceramiczne – Oznaczanie odporności na plamienie”.
Test polega na tym, że na płytkę wylewana jest odpowiednio penetrująca substancja, którą usuwa się po upływie doby. W zależności do tego jak “ciężko” schodzi zabrudzenie, również i tu wyróżniamy 5 klas odporności:
- klasa 1 – zabrudzenia nie da się usunąć,
- jeśli zabrudzenie schodzi przez zanurzenie płytki w odpowiednim rozpuszczalniku na okres 24 gdzin i nastepnie po opłukaniu pod bieżącą wodą – płytka ma klasę 2,
- 3 klasa odporności na plamienie oznacza, że plamę można zmyć przy użyciu mocnego środka chemicznego (pH 9-10), oraz odpowiedniej szczotki obrotowej,
- klasa 4 – plamę można usunąć zwykłą gąbką i zwykłym detergentem o pH między 6,5 a 7,5,
- jeżeli powstałe zabrudzenie da się łatwo usunąć pod bieżącą wodą (płukanie przez okres 5 min.), wówczas mamy do czynienia z płytką w 5 klasie odporności na plamienie.
Antypoślizgowość płytek ceramicznych
Antypoślizgowość płytek to ta cecha, na którą szczególnie zwrócą uwagę osoby szukające kafli do łazienki lub na schody wejściowe. Mokre płytki potrafią być bowiem bardzo śliskie, co niesie za sobą duże ryzyko upadku. Dlatego tak ważne jest, aby znać oznaczenia płytek i w dane miejsce wybrać te najbardziej odpowiednie.
Antypoślizgowość oznaczona jest na opakowaniu symbolem R.
Norma PN-EN 14411: “Płytki ceramiczne – Definicja, klasyfikacja, właściwości, ocena i weryfikacja stałości właściwości użytkowych i znakowanie”, wyróżnia 5 klas antypoślizgowości.
Klasy te oznaczają nic innego jak wartość kąta, przy której osoba testująca płytkę w laboratorium zaczyna się z niej ześlizgiwać. Aby oddać warunki panujące np. w mokrej łazience, płytkę pokrywa się specjalnym olejem.
Klasy antypoślizgowości oznaczone są symbolami R9 – R13, a kąty krytyczne przedstawione są w tabeli poniżej:
Klasa antypoślizgowości |
Krytyczny kąt poślizgu |
R9 |
6o– 10o |
R10 |
10o – 19o |
R11 |
19o – 27o |
R12 |
27o – 35o |
R13 |
>35o |
Płytki o najwyższej klasie R13 warto stosować wszędzie tam, gdzie istnieje duża szansa na poślizg: np. na schodach, w brodzikach i na basenach. To, czy płytka jest śliska, czy nie zależy też od struktury powierzchni kafla. Wiadomo, że niejednorodna powierzchnia z fakturą będzie mniej śliska od powierzchni gładkiej i szkliwionej. Jednak utrzymanie chropowatych płytek w czystości jest o wiele trudniejsze…
Nasiąkliwość płytek
Płytki gresowe i ceramiczne zazwyczaj kojarzą się z łazienką lub kuchnią. Często jednak wykańczamy nimi również zewnętrzne elementy (np. schody), które na co dzień narażone są na działanie niekorzystnych warunków atmosferycznych. Aby poddane działaniu deszczu, śniegu i mrozu zdały egzamin – muszą charakteryzować się odpowiednią nasiąkliwością.
Oznaczenia płytek zawierają więc literę E, która określa stopień chłonności płytek. Zasadą jest, że im mniejsza nasiąkliwość, tym większa odporność na mróz. Wiadomo przecież, że nasiąknięta wodą płytka łatwo ulegnie zniszczeniu na mrozie.
Poniżej tabela z klasami nasiąkliwości płytek wg normy PN-EN 14411.
Klasa nasiąkliwości |
E [%] |
I – płytki o małej nasiąkliwości |
E≤3% |
II – płytki o średniej nasiąkliwości |
3%<E<10% |
III – płytki o dużej nasiąkliwości |
E≥10% |
Jaka jest więc nasiąkliwość typowych płytek układanych w domach?
Płytki podłogowe układane w środku pomieszczeń powinny mieć nasiąkliwość ok. 3-6%. Płytki ścienne charakteryzują się już nieco większą nasiąkliwością bo ok. 10%. Natomiast płytki ceramiczne stosowane na zewnątrz oznaczane jako mrozoodporne mają nasiąkliwość na poziomie 3%.
Symbolem po którym rozpoznamy płytki mrozoodporne, jest płatek śniegu na opakowaniu. Pozostałe płytki należy stosować w temperaturach powyżej 0 stopni.
Metoda produkcji płytek a przeznaczenie
Większość płytek spotykanych w sprzedaży, to płytki prasowane na sucho. Wyroby takie są oznaczane literą B. Jeżeli chodzi o etapy produkcji, to w dużym skrócie można napisać, że odmierzone w odpowiednich proporcjach surowce mineralne kierowane są do młynów w celu ich rozdrobnienia.
Tam do suchej mieszanki dodaje się wodę i w postaci płynnej masa kierowana jest do zbiorników. Zbiorniki wyposażone są w specjalne mieszadła, co pozwala na ujednorodnienie składników. Czasami na tym etapie dodawane są barwniki, nadające płytce dany kolor.
W kolejnym etapie następuje proces suszenia i odparowania wody. Granulat uzyskany w ten sposób po odpowiednio długim leżakowaniu wędruje do pras.
Tutaj prasa pod dużym ciśnieniem nadaje płytce dany kształt i rozmiar. Dodatkowy proces suszenia obniża wilgotność masy, a uzyskana w ten sposób płytka może być poddana procesowi szkliwienia. Te wyroby, które nie będą szkliwione kierowane są bezpośrednio do wypalania w piecu.
Obszary zastosowania płytek
Wiemy już, że oznaczenia płytek prasowane na sucho zawierają literę B. Teraz w zależności od stopnia nasiąkliwości, ich zastosowanie będzie różne. Oznaczenia płytek na opakowaniach wyglądają więc następująco:
BIa – płytki gresowe do zastosowania wewnątrz i na zewnątrz (E≤0,5%)
BIb – płytki podłogowe do zastosowania wewnątrz i na zewnątrz oraz klinkier (0,5%<E≤3%)
BIIa – płytki podłogowe do wnętrz budynków (3%<E≤6%)
BIIb – płytki podłogowe do wnętrz budynków (6%<E≤10%)
BIII – płytki ścienne do wnętrz budynków (E>10%)
Szkliwienie płytek
Jak już wcześniej wspomniałem, niektóre płytki przechodzą dodatkowy etap – szkliwienia. Przed umieszczeniem płytek w piecu, na powierzchni płytki zostaje naniesione szkliwo oraz ozdobne nadruki. Wyroby takie oznaczone są na opakowaniu literami GL – glazed. Parametry techniczne tych płytek są stosunkowo niskie, jednak barwne szkliwo pozwala na uzyskanie produktów z różnorodnymi zdobieniami, kolorami i odcieniami.
Gres nieszkliwiony oznaczany jest literami UGL – unglazed. Takie płytki są jednorodne na całej swojej grubości i charakteryzują się wysokimi parametrami wytrzymałościowymi.
Ciekawym produktem są płytki pokryte szkliwem metalicznym. Ich barwa może być różnie odbierana, w zależności od rodzaju światła w jakim je oglądamy. Zjawisko to nazwane jest metameryzmem.
Co to oznacza w praktyce? Płytki które będziemy oglądać w dziennym świetle będą się wydawać jednakowe. Jednak w innym świetle np. żarówki te same płytki będą się dla nas różnić. Producenci zaznaczają przy tym, że nie jest to żadna wada płytek i nie stanowi to podstawy do reklamacji.
Na co jeszcze zwrócić uwagę przy doborze płytek?
Oprócz parametrów i właściwości opisanych powyżej równie ważne jest, aby wybrane przez nas płytki miały powtarzalne wymiary. W przeciwnym wypadku może dojść do sytuacji, że pomimo wszelkich starań nie uda się uzyskać jednakowego wymiaru fugi i płytki będą się rozjeżdżać. Nawet niewielka różnica w wymiarze spowoduje, że uzyskany efekt końcowy nie spełni naszych oczekiwań.
Dlatego też oznaczenia płytek zawierają również kaliber grupy płytek. Kaliber określa rzeczywistą wielkość płytki i przy zakupie danej partii warto wybrać te opakowania, które oznaczone są tym samym kalibrem.
Płytki różnią się wymiarami względem siebie, ponieważ podczas wypalania ulegają odkształceniu na skutek działania wysokiej temperatury. Zmiana wymiarów jest raz większa, a raz mniejsza. Dlatego płytki należy pogrupować wg różnych kalibrów.
Jeżeli np. dana partia płytek ściennych nie posiada określonego kalibru, to ma zazwyczaj podany wymiar roboczy i określoną tolerancję wymiarową wg normy PN-EN 14411.
Tonacja płytek
Ostatnią rzeczą na którą wg mnie należy zwrócić uwagę, to odcień i tonacja płytek. Płytki bowiem różnią się nie tylko wymiarami, ale także odcieniem, co też się wiąże z procesem wytwarzania.
Jak widać trudno jest chyba otrzymać dwie jednakowe w 100% płytki. Każdy z producentów płytek ustala więc wzorcowy odcień płytki dla danej serii i symbolami lub liczbami określa na ile płytki w danym opakowaniu odbiegają od wzorca.
Dla przykładu płytka wzorcowa może być oznaczona cyfrą 5. Odcienie ciemniejsze oznaczymy wówczas cyframi od 6-9, a jaśniejsze 1 do 4. Płytki które posiadają jedną tonację nie powinny się różnić między sobą w zauważalny sposób.
Posiadając już wiedzę na temat tego jak wyglądają oznaczenia płytek na opakowaniach, będzie nam na pewno łatwiej podjąć świadomą decyzję w sklepie, a wybrane przez nas płytki z pewnością będą się pięknie prezentować w naszym nowym domu.
Jednak sam wybór płytek to dopiero pierwszy krok. Następnym będzie zakup odpowiedniego kleju do glazury i ewentualnych narzędzi niezbędnych podczas układania płytek. Możesz o tym przeczytać w poniższych wpisach:
- Jak rozrobić klej do płytek. Klej do płytek na ogrzewania podłogowe
- Narzędzia do glazury – zestaw 15 pozycji niezbędnych przy układaniu płytek
Zachęcam do lektury!
Witaj, cenny wpis. Często, niestety, trafiają się osoby, które kupują płytki „na oko”. Ważniejsze jest, czy ceramika jest ładna, a czy można ją dać na balkon, lub czy płytka może być kładziona tylko na ścianie, nie na podłodze…. to detale. 🙂 W sumie w każdym sklepie internetowym lub stacjonarnym powinna być taka ściąga z oznaczeniami, oszczędzi to czas kupującym i pracownikom od reklamacji. 🙂 Pozdrawiam
Zgadza się. Walory estetyczne to ważna sprawa, jednak płytki jak każdy inny produkt, powinny być dobrane zgodnie z przeznaczeniem. Pozdrawiam