Ostatnim etapem prac glazurniczych z jakim przyjdzie nam się zmierzyć,  jest fugowanie płytek.

Czynność ta wydaje się być prosta w porównaniu do cięcia, fazowania i wykonywania otworów w twardym i kruchym materiale jakim są płytki ceramiczne. Pisałem już o tym więcej tutaj.

I rzeczywiście. Przy odrobinie wprawy i zastosowaniu się do kilku wskazówek, spokojnie powinniśmy sobie z nią sami poradzić. 

Fugowanie płytek, nazywane również spoinowaniem poza tym, że pozwala w sposób estetyczny wypełnić przestrzenie między płytkami, spełnia też inne ważne zadania. Zapobiega przedostawaniu się wilgoci pod płytki, co z biegiem czasu może doprowadzić do powstania grzyba i pleśni po okładziną ceramiczną. 

Ponadto, siatka spoin może przejmować odkształcenia powstałe w wyniku rozszerzania i kurczenia się płytek. Stanowi więc swego rodzaju dylatację dla powierzchni ogrzewanych lub narażonych na częste oddziaływanie promieni słonecznych. 

Fugowanie płytek w domu, który remontowałem wykonałem oczywiście sam. Poniżej przedstawiam kilka informacji i porad dla osób, które również chcą podjąć się tego zadania.

Fugowanie płytek – jak to się robi?

Fugowanie krok po kroku

Osobiście uważam, że najlepsza sytuacja jest wtedy, kiedy podkład gruntujący, klej i fugi są jednego producenta. Jak wspominałem we wpisie o klejach do glazury, zdecydowałem się na produkty marki Sopro. 

Jeżeli chodzi zaś o fugę – mój wybór padł na fugę perłową Sopro Saphir. Jest to elastyczna fuga cementowa, odporna na powstawanie zabrudzeń oraz na niekorzystne działanie i wnikanie wody. Dodatkowo charakteryzuje się efektem perlenia. 

Zgodnie z informacjami, które podaje producent – wyrób chroni dobrze przed rozwojem pleśni i jest dość łatwy w czyszczeniu. Fuga Sopro Saphir przeznaczona jest do różnego rodzaju ceramiki. Można ją stosować w pomieszczeniach oraz na zewnątrz. Nadaje się na ściany i podłogi, w tym również te ogrzewane. Opisywana fuga zda również bardzo dobrze egzamin w pomieszczeniach mokrych, narażonych na częste działanie wilgoci.

Przygotowanie fugi

Przed przystąpieniem do fugowania, szczeliny między płytkami powinny być dokładnie oczyszczone. Warto to zrobić jeszcze zanim klej stwardnieje. Następnie po całkowitym związaniu zaprawy klejowej możemy rozpocząć fugowanie płytek.

Producent podaje dokładne proporcje suchej mieszanki do wody. Należy się trzymać tych wytycznych. Zbyt rzadka masa może po prostu spływać ze ściany, z kolei zbyt sucha mieszanka może niedokładnie wypełniać szczeliny między płytkami.

W przypadku fugi Sopro Saphir, aby otrzymać prawidłową konsystencję fugi – do czystego pojemnika wlewamy  0,45 – 0,55 l czystej wody na 2 kg suchego proszku.

Do rozmieszania najlepiej jest użyć specjalnego mieszadła śrubowego. Uzyskana masa musi być jednolita i bez grudek. Można na początku mieszania dodać odrobinę mniej wody, tak aby fuga była nieco gęstsza. Następnie dolewamy pozostałą część – zabieg ten pozwoli na szybsze i dokładniejsze wymieszanie składników.

Ważnym etapem w prawidłowym przygotowaniu fugi jest pozostawienie jej na kilka minut przed użyciem. Zazwyczaj po upływie 3-5 minut fuga dojrzewa. Dopiero po tym czasie należy ją jeszcze raz wymieszać i można rozpocząć fugowanie płytek. 

Rozrobiona fuga nadaje się do użytku przez około 2 godziny. Najlepiej jest więc przygotować jej tyle, aby wykorzystać wszystko. Nie jest raczej zalecane uzdatnianie fugi do ponownego użycia poprzez dodawanie nowej wody lub zmieszanie jej z suchym proszkiem.

Nanoszenie fugi

Gotową zaprawę fugową nanosimy na powierzchnię wykończoną płytkami ceramicznymi lub gresem. Można do tego celu użyć różnych narzędzi, jednak najwygodniejsze wydaje się być zastosowanie specjalnej pacy do fugowania. 

Powierzchnia pacy mająca kontakt z płytką wykonana jest z gumy, co zapobiega rysowaniu szkliwa płytki. Krawędzie płytek można lekko zwilżyć wodą – w zależności do ich chłonności i grubości.

Pacę staramy się trzymać pod kątem w stosunku do płytek i szerokimi ruchami ręki rozprowadzamy masę fugową. Zwróćmy uwagę, aby dokładnie i równomiernie wypełnić przestrzenie między płytkami. 

Nie zawsze jednak uda nam się to za pierwszym razem. Miejscami pojawią się zapewne braki lub brzydkie pory, które należy uzupełnić. W celu wykonania poprawek nie zaleca się obsypywania szczelin suchą fugą. Należy poczekać chwilę, aż fuga zacznie wiązać i dopiero wówczas możemy wykonać poprawki. 

Po stężeniu fugi zbieramy jej nadmiar i przystępujemy do mycia powierzchni płytek Bardzo przydatna będzie tu specjalna gąbka do fugowania. Myjąc płytki skośnie do siatki spoin, odpowiednio wygładzamy i kształtujemy fugę.

Narzędzia do fugowania

Aby ładnie i precyzyjnie wykonać fugowanie płytek, należy wyposażyć się odpowiednie narzędzia. Na szczęście nie ma tego zbyt dużo, a o niektórych z nich pisałem już wcześniej we wpisie: “Narzędzia do glazury – zestaw 15 pozycji niezbędnych przy układaniu płytek”.

Poniżej lista podstawowych narzędzi przydatnych przy wykonywaniu tego typu prac:

• paca do fugowania niezastąpiona podczas rozprowadzania masy i wypełniania szczelin,
• gumowa fugówka z drewnianą rączką, 
• naczynie do mieszania i przygotowywania mieszanki,
• specjalna gąbka do fugowania – doskonała przy zbieraniu nadmiaru fugi i myciu zabrudzonej powierzchni płytek. Ja używam gąbki celulozowej firmy Mapei.

• skrobak do fug – przydatny przy usuwaniu resztek kleju, starych fug i innych zabrudzeń. Ja z powodzeniem wykorzystałem przy tej operacji zwykły brzeszczot, którym bardzo dobrze czyści się nadmiar zaschniętego kleju glazurniczego,

• rękaw do fugowania – idealnie sprawdzi się nie tylko przy  przy fugowaniu płytek, ale również kamienia i klinkieru.

Jak obliczyć ilość fugi

Trudno jest precyzyjnie obliczyć ile mieszanki należy przygotować, aby wykończyć powierzchnię o określonych wymiarach. Wynika to z faktu, że płytka płytce nierówna, różne są metody układania, różna może być też wysokość grzebienia użytego przy pracach glazurniczych. Istnieją jednak tabele, które pozwalają oszacować z pewnym przybliżeniem, ile fugi zużyjemy przy danym formacie płytki i szerokości spoiny, którą chcemy uzyskać.

Do obliczenia zużycia zaprawy może posłużyć poniższy wzór:

(A+B)/(A*B)*C*D*1,6= kg/m2

Gdzie:

A – długość płytki (mm)

B – szerokość płytki (mm)

C – grubość płytki (mm)

D – szerokość spoiny (mm)

W przypadku fugi Sopro Saphir producent podaje, że np. dla płytek o wielkości 15×20 cm i szerokości fugi 3 mm, zużycie wynosi ok. 0,5 kg/m2. Natomiast dla płytek 20×30 cm i podobnej szerokości fugi, zużycie jest mniejsze i wynosi odpowiednio 0,3 kg/m2.

Jak wybrać rozmiar i kolor fugi

Wybór koloru fugi ma duże znaczenie dla końcowego efektu jaki chcemy uzyskać. Nie jest to takie proste zadanie, ponieważ ilość dostępnych kolorów i odcieni może czasem przyprawić o zawrót głowy. 

Wiadomo, że kolory to sprawa indywidualna, jednak istnieje kilka podstawowych zasad o których warto pamiętać.

Jeżeli więc chcemy, aby fuga była jak najmniej widoczna, wybierzmy ją w kolorze podobnym do koloru płytek lub gresu. Zasada ta sprawdza się doskonale zwłaszcza przy większych formatach, układanych na dużych powierzchniach. Fuga dobrana w kolorze płytki będzie sprawiać wrażenie, że tworzą one jednolitą powierzchnię. 

Ja w salonie mam ułożony gres Opoczno Lazio Beige i do wypełnienia szczelin wybrałem fugę Sopro Saphir w kolorze beżowym. Fuga ma szerokość ok. 1,5 mm, jest mało widoczna i fajnie komponuje się na tle gresu.

Jeżeli chcemy uzyskać efekt przeciwny – czyli podkreślić i uwypuklić siatkę płytek, wybieramy fugę która będzie z nimi kontrastować. Jako przykład podam moją łazienkę, gdzie na ścianach mam położone białe płytki Opoczno seria Penne. Motyw dekoru, to czarne latawce na białym tle. W tym przypadku zdecydowałem, że fuga nie będzie w kolorze płytek i wybrałem Sopro Saphir antracyt – czyli kolor dość ciemny.

Rozmiar fugi

Poza właściwościami i kolorem samej fugi, równie istotny jest jej rozmiar. Fuga o odpowiedniej szerokości zapewnia możliwość odkształcenia płytek podczas pracy podłoża. Ma to szczególne znaczenie np. na ogrzewanych powierzchniach – ścianach i podłogach. Generalnie szerokość fugi powinna być dobierana zgodnie do wymiaru płytki. Im większy format, tym szersza powinna być fuga. Można przyjąć, że dobrze jest kiedy fugi stanowią ok. 6% powierzchni wykończonej płytkami.

Jednak w ostatnich latach coraz częściej odchodzi się od tej zasady i modne zdają się być jak najwęższe fugi. Nie wszystkim bowiem podoba się widoczna, szeroka spoina. 

Ja układając płytki ścienne w łazience zdecydowałam się na fugę o szerokości 3 mm. Płytki nie były bowiem rektyfikowane, a ich wymiar wynosił 20×50 cm. To było kilka lat temu…

Dziś wykonując fugowanie płytek zdecydował bym się chyba na nieco węższą fugę o szerokości 2 mm. 

Moda modą, ale nie wolno zapominać, że fuga jest konieczna. Swego czasu byłem w domu u znajomego, który chwalił się i pokazywał mi pięknie ułożone płytki w formacie 60×60 cm. Płytki położył na ogrzewanej podłodze bez fugi – krawędź do krawędzi… Jestem bardzo ciekaw jak dziś wygląda ta podłoga, gdyż od ostatniej wizyty minęło ponad 5 lat. Wg mnie takie rozwiązanie jest raczej niedopuszczalne.

Ja w salonie również mam ułożony format 60×60 cm ze szczeliną między płytkami 1,5 mm. Dzięki zastosowaniu dylatacji do glazury i elastycznego kleju, jak do tej pory nie mam problemu z pękającymi płytkami.

Fugi wąski i fugi szerokie

Jest jeszcze jedna rzecz, na którą warto zwrócić uwagę podczas doboru fugi. Mianowicie do modnych tak ostatnio wąskich fug, należy stosować produkty do tego przeznaczone – czyli tzw. fugi wąskie. Informację o tym, czy dana fuga się do tego nadaje podaje producent na opakowaniu, określając maksymalną szerokość szczeliny jaką można wypełniać daną fugą.

Jeżeli np. układamy duże formaty na zewnątrz domu, warto zastosować szerszą spoinę np. 7 mm. Fuga, gdzie producent podaje, że zalecana szerokość spoiny wynosi max. 5 mm – nie będzie więc odpowiednia w tym wypadku.

Rodzaje fug i ich zastosowanie

W zależności od tego w jakich warunkach będzie “pracować” fuga, możemy wybrać odpowiedni dla nas produkt. Fugi mogą mieć różny skład chemiczny, który nadaje im różne właściwości.

Tak więc na rynku dostaniemy zaprawy przeznaczone do pomieszczeń wilgotnych, o podwyższonej odporności na zabrudzenia, do stosowania na zewnątrz itd.

Poniżej prezentuję kilka najbardziej popularnych zastosowań i rodzajów fug dostępnych w sprzedaży.

Fugi do łazienek

Do łazienki najlepiej sprawdzą się fugi epoksydowe. Ich właściwości pozwalają na zastosowanie w różnych, trudnych miejscach. Mają niski stopień porowatości i pochłaniania pary wodnej. Przykładem fugi epoksydowej jest Mapei Kerapoxy. Jest łatwa w czyszczeniu i dostępna w 23 kolorach, więc każdy znajdzie coś dla siebie.

Fugi na zewnątrz

Płytki gresowe są często wykorzystywane jako materiał na okładziny tarasów, balkonów. Można je również spotkać na elewacjach budynków. Wiadomo, że w naszych warunkach panują bardzo różne temperatury i warunki atmosferyczne. 

Produktem, który można śmiało stosować na zewnątrz jest fuga Sopro FL. Jest to cementowa, elastyczna i szybkowiążąca fuga wzbogacona w tras reński. Sopro FL charakteryzuje się ponadto odpornością na mróz oraz zapewnia możliwość wykonania spoin w dość uniwersalnym zakresie 2-20 mm. 

Fugi do białych płytek

Białe płytki i białe fugi, to ostatnio często spotykane połączenie. Kolor ten jest bardzo modny i uniwersalny, a dopasowanie fugi do koloru płytek pozwala na uzyskanie efektu spójnego wnętrza. Dla osób lubiących minimalizm, biała fuga będzie zatem doskonałym wyborem. 

Produktem, który będzie miał tutaj zastosowanie jest biała fuga Kerakoll Fugalite Eco.

Jest to fuga przeznaczona do łazienek i kuchni, wodoodporna oraz dość łatwa w utrzymaniu czystości, co ma szczególnie duże znaczenie dla białych powierzchni.

Fuga bezbarwna

Ciekawą fugą jest epoksydowa, dwuskładnikowa, kwasoodporna fuga Mapei Kerapoxy Design. Jest to fuga bezbarwna przeznaczona w szczególności do fugowania mozaiki i płytek szklanych oraz płytek metalizowanych.

Fuga brokatowa

Dla osób, które chcą urozmaicić swoją łazienkę w oryginalny sposób można skorzystać z oferty fug brokatowych. Fuga brokatowa to fuga, do której podczas przygotowywania masy  dodajemy brokat dołączony w zestawie. Brokat może mieć złoty lub srebrny kolor, co w połączeniu z ciekawą mozaiką lub luksferami pozwoli na uzyskanie stylowego, metalicznego efektu.  

Brokatowa fuga to również fajna sprawa w przestrzeni prysznica. Połączenie brokatu, kropel wody i oświetlenia w łazience może stworzyć naprawdę coś niepowtarzalnego. Przykładem fugi brokatowej jest Atlas Fuga Elastyczna Brokatowa.

Fugowanie płytek – co jeszcze warto wiedzieć?

Generalnie, przy zmywaniu i czyszczeniu płytek z nadmiaru nałożonej fugi nie powinno być większych problemów. Jednak dla pewnej grupy materiałów warto wcześniej sprawdzić, czy aby fuga nie wnika w ich strukturę i jej późniejsze usunięcie może być utrudnione.

Chodzi tu zwłaszcza o okładziny z szorstką, niepolerowaną powierzchnią, gdzie również możemy mieć do czynienia z otwartymi porami. Najlepiej jest więc zwilżyć niewielki fragment i wykonać próbne fugowanie w niewidocznym miejscu.

Podczas mycia płytek najlepiej jest często wymieniać wodę służącą do płukania gąbki. Wody używajmy jej jak najmniej, a po skończonym czyszczeniu możemy wytrzeć fugę do sucha. Dzięki temu zmniejszamy ryzyko powstawania brzydkich wykwitów. Zabieg ten powoduje również, że kolor fugi jest bardziej intensywny.

Można też wspomnieć, że samo wiązanie fugi podczas wysychania i jej kolor zależą też od tego czy podłoże i płytki równomiernie chłoną wodę. Mocno chłonne podłoża mogą powodować bowiem zmiany w odcieniu fugi, a sam kolor może być nieco inny w różnych miejscach. Dlatego też producenci zalecają, aby w takich sytuacjach zwilżać kilkakrotnie wodą spoinę w odstępach około 3 godzin. Na zmianę koloru fugi może również wpłynąć proporcja suchej mieszanki do wody. Najlepiej, gdy stosunek ten jest taki sam dla każdej przygotowywanej partii mieszanki.  

Fugę w trakcie wysychanie powinniśmy również chronić przed niekorzystnym działaniem wysokiej temperatury, deszczu i wiatru.